تفکر حل مسئله یکی از مسائل مهمی است که در تمامی حوزه‌ها و از جمله حوزه‌ی مهندسی باید به آن توجه کرد. اهمیت این موضوع تا اندازه‌ای است که با اطمینان بالایی می‌توان گفت که هیچ پروژه‌ای بدون اینکه این تفکر را داشته باشید، انجام شدنی نیست. در این مقاله از وب سایت مجتمع آموزشی امیرکبیر قصد داریم تا اهمیت این موضوع در دنیای مهندسی را بیشتر برای شما بازگو کنیم و به نکاتی که به شما کمک می‌کند که تفکرتان را طوری تربیت کند که به حل مسئله منجر شود، بپردازیم. پس تا پایان با ما همراه باشید.
فکر کردن برای حل مسئله یکی از اصول اساسی در دنیای مهندسی است. این موضوع نه فقط امروز، بلکه در تمامی زمان‌ها وجود داشته اما با پیچیده‌تر شدن پروژه‌ها، اهمیت آن بیشتر درک می‌شود. اما چرا این تفکر تا این اندازه در مهندسی اهمیت دارد؟ اصلاً جایگاه این نوع تفکر در دنیای مهندسی چیست؟ چطور می‌توان بین آن و دانش تکنیکال مهندسی ارتباط برقرار کرد؟
به‌عنوان اولین نکته و همچنین به‌عنوان مقدمه‌ای برای ورود به موضوع، این نکته را در نظر داشته باشید که تفکر حل مسئله به مهندسین این امکان را می‌دهد تا بتوانند با استفاده از روش‌های منطقی و همچنین تجزیه و تحلیل، به راهکارهای بهینه برای انجام پروژه‌ها برسند.
همین توضح کوتاه حتماً می‌تواند شما را به‌صورت کامل نسبت به اهمیت تفکر حل مسئله و اهمیت آن در دنیای مهندسی قانع کند. اما موضوع همچنان چالش‌ها و ابهامات زیادی دارد که در ادامه‌ی این مقاله از وب سایت مجتمع آموزشی امیرکبیر، بیشتر در مورد آن با شما صحبت خواهیم کرد.
تفکر حل مسئله در مهندسی یکی از مهارت‌های بنیادین و حیاتی در این حوزه به شمار می‌آید. مهندسان در دنیای پیچیده و فنی مدرن امروز با مسائل و چالش‌های گوناگونی روبرو می‌شوند. از مهندسان انتظار می‌رود که به روش‌های منطقی و سیستماتیک به تجزیه و تحلیل این مسائل بپردازند و راهکارهای کارآمدی برای آنها ارائه دهند.
تفکر حل مسئله در مهندسی به دلایل زیر اهمیت دارد:
• مهندسان در هر مرحله از فرآیند مهندسی، از ایده‌پردازی تا طراحی و ساخت، با مسائل و چالش‌های مختلفی روبرو می‌شوند و برای موفقیت در این حوزه، مهندسان باید بتوانند به روش‌های موثری این مسائل را شناسایی و حل کنند. این موضوع با تفکر حل مسئله به‌دست می‌آید.
• تفکر حل مسئله به مهندسان کمک می‌کند تا در دنیای پیچیده و فنی امروز، به تصمیم‌گیری‌های درست و بهینه دست یابند. این مهارت به مهندسان اجازه می‌دهد تا اطلاعات را به طور مؤثری پردازش کنند و بهترین راهکار را برای حل مسئله انتخاب کنند.
• تفکر حل مسئله به مهندسان کمک می‌کند تا نوآوری‌های جدیدی ایجاد کنند. با توانایی در شناسایی مسائل و مشکلات مختلف و ارائه راهکارهای جدید، مهندسان می‌توانند نوآوری‌های مؤثری در فرآیندها و محصولات داشته باشند.
فکر کردن برای حل مسئله در مهندسی یک فرآیند پویا و چند مرحله‌ای است که در توسعه و پیاده‌سازی راهکارهای کارآمد برای مسائل مختلف به کار می‌رود. این فرآیند نیازمند ترکیب مهارت‌های تحلیلی، خلاقیت و دانش فنی است. در ادامه مراحل مختلف این تکنیک توضیح داده شده است:
در این مرحله از فرآیند تفکر حل مسئله، ابتدا باید خود مسئله به دقت شناسایی شود. این مرحله شامل تحلیل دقیق و درک کامل از مسئله، اهمیت آن برای پروژه یا فرایند مرتبط، و تاثیرات آن بر سایر مؤلفه‌ها می‌شود. این تحلیل می‌تواند به وضوح نقاط ضعف و فرصت‌های موجود را نمایان سازد.
برای حل مسئله، دسترسی به اطلاعات و منابع مناسب بسیار حیاتی است. مهندسان باید قادر باشند از داده‌های تجربی، نتایج آزمایشات، اسناد فنی و منابع مرتبط استفاده کنند. این اطلاعات باید از منابع معتبر و قابل اعتماد باشند. بنابراین این مرحله نیز یکی از مراحل اساسی در فرآیند تفکر حل مسئله است.
در این مرحله، با استفاده از ابزارهای مختلف، اطلاعات جمع‌آوری شده تجزیه و تحلیل می‌شوند. این شامل تحلیل‌های آماری، محاسبات مهندسی، شبیه‌سازی‌ها و ارزیابی‌های فنی می‌شود. هدف این مرحله، فهم عمیق‌تر و دقیق‌تر از مسئله است.
پس از تحلیل مسئله و در ادامه‌ی فرآیند تفکر حل مسئله، مهندسان به طراحی و ارائه راهکارهای مختلف برای حل مسئله می‌پردازند. این ممکن است شامل انتخاب مواد مناسب، طراحی سازه‌ها و قطعات مختلف، و انتخاب فرآیندهای تولید و اجرایی باشد. در این مرحله، ایده‌پردازی و خلاقیت نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
پس از طراحی، راهکارهای انتخاب شده باید پیاده‌سازی شوند و در محیط عملیاتی آزمایش گردند. در این مرحله نیز، دقت و دانش فنی بسیار مهم است و نتایج آزمایش‌ها بر روی اثربخشی راهکار تأثیر می‌گذارد.
پس از آزمایش‌ها، نتایج بررسی می‌شوند و در صورت نیاز، راهکارها بهبود داده می‌شوند. این فرآیند به تکامل و بهبود مستمر در حل مسائل کمک می‌کند.
همان‌طور که از توضیحات این قسمت نیز می‌توان برداشت کرد، فکر کردن برای حل مسئله در مهندسی از اهمیت بسزایی برخوردار است و اجازه می‌دهد تا مسائل پیچیده را با دقت و کارآمدی حل کرد. این فرآیند از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر بهره‌وری و کیفیت در محیط‌های مهندسی و صنعتی است.
در یک مثال عینی، فرض کنید شما آموزش نرم‌افزار سالیدورکس را هم انجام داده و حالا می‌خواهید اولین پروژه‌ی عملی‌تان را در یک شرکت شروع کنید. اما هر پروژه برای خودش پیچیدگی‌هایی دارد و اصلاً شما نمی‌دانید از کجا باید شروع کنید تا بتوانید مسئله را حل کنید. اینجاست که تفکر حل مسئله به دادتان می‌رسد و کاری می‌کند که بتوانید از اولین پروژه‌تان سربلند خارج شوید.
تا این قسمت به این نتیجه رسیده‌ایم که تفکر حل مسئله یک مهارت اساسی در رشته‌های مهندسی است. اما چند مطالعه‌ی موردی می‌تواند در درک بیشتر اهمیت این موضوع به ما کمک کند:
در یک پروژه مهندسی، یک تیم مهندسی مسئول بهبود عملکرد یک موتور بود. تیم مهندسی از تفکر حل مسئله برای شناسایی عوامل موثر در کاهش عملکرد موتور استفاده کرد. پس از تجزیه و تحلیل دقیق، تیم مهندسی دریافت که یکی از عوامل اصلی کاهش عملکرد موتور، طراحی نامناسب سیستم خنک‌کننده است. تیم مهندسی با طراحی مجدد سیستم خنک‌کننده، توانست عملکرد موتور را به طور قابل توجهی بهبود بخشد.
در یک پروژه مهندسی دیگر، یک شرکت تولیدی مسئول کاهش هزینه تولید یک محصول بود. تیم مهندسی از تفکر حل مسئله برای شناسایی عوامل موثر در افزایش هزینه تولید استفاده کرد. پس از تجزیه و تحلیل دقیق، تیم مهندسی دریافت که یکی از عوامل اصلی افزایش هزینه تولید، استفاده از مواد اولیه گران‌قیمت است. تیم مهندسی با جایگزینی مواد اولیه گران‌قیمت با مواد اولیه ارزان‌تر، توانست هزینه تولید را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
در یک پروژه مهندسی دیگر، یک تیم مهندسی مسئول حل یک مشکل فنی در یک سیستم بود. تیم مهندسی از تفکر حل مسئله برای شناسایی و تحلیل مشکل استفاده کرد. پس از تجزیه و تحلیل دقیق، تیم مهندسی دریافت که مشکل ناشی از یک طراحی نادرست است. تیم مهندسی با اصلاح طراحی سیستم توانست مشکل را به طور کامل حل کند.
این مطالعات موردی نشان می‌دهند که فکر کردن برای حل مسئله می‌تواند در حل مسائل و چالش‌های مختلف در پروژه‌های مهندسی نقش مهمی ایفا کند. مهندسانی که مهارت‌های تفکر حل مسئله خود را بهبود بخشند، در این حوزه موفق‌تر خواهند بود.
اگر چه تفکر حل مسئله می‌تواند در بسیاری موارد به شما کمک کند، اما با این حال این فرآیند چالش‌هایی هم دارد که قبل از هر چیز باید به آنها هم توجه کنید. در ادامه به برخی از این چالش‌ها اشاره خواهیم کرد:
یکی از چالش‌های اصلی در توسعه تفکر حل مسئله، ترس از شکست است. بسیاری از افراد از شکست می‌ترسند و این ترس مانع از آن می‌شود که آنها به دنبال راه‌حل‌های جدید و نوآورانه باشند.
چالش دیگر در فرآیندِ تفکر حل مسئله عدم اعتماد به نفس در افرادی است که می‌خواهند از این راهکار استفاده کنند. در صورتی‌که می‌خواهید از این راهکار به‌صورت کاملاً مؤثر استفاده کنید، حتماً باید به خودتان و به راهکارهایی که ارائه می‌دهید اطمینان داشته باشید.
موضوع دیگری که باعث می‌شود نتوانید به‌صورت کامل و بهینه از تفکر حل مسئله استفاده کنید، عدم آموزش در این حوزه است. متأسفانه نظام آموزشی ما آموزش‌های لازم در این زمینه را به ما ارائه نکرده است و باز هم متأسفانه، شما باید خودتان بارِ این موضوع را به دوش بکشید.
واقعیت این است که بسیاری از ما از کودکی برای حل مسئله و تفکر حل مسئله تجربه کسب نکرده‌ایم. در کسب و کارهای مختلف هم ممکن است این موضوع خیلی جدی گرفته نشود و همچنان به راه و روش‌های قدیمی فکر کنند. به همین دلیل است که کسب تجربه در مورد این موضوع چندان به‌سادگی به‌دست نخواهد آمد.
این موضوع هم ریشه در عدم آگاهی کسب و کارهای با تفکر سنتی دارد. مسئله این است که این کسب و کارها تصور می‌کنند که فکر کردن برای حل مسئله، باید خیلی سریع آنها را به یک راه‌حل بسیار بهینه برای حل و فصل موضوعات مهندسی راهنمایی کند. در صورتی‌که این موضوع نیاز به تحقیق و آزمون و خطاها و آنالیز فراوان دارد. به همین دلیل است که عدم تحمل در این فرآیند، به یکی از چالش‌های دیگر شما برای استفاده از آن در کسب و کارهای مختلف تبدیل می‌شود.
تفکر حل مسئله فرآیندی است که به شما کمک می‌کند تا راه‌حل‌های نوآورانه برای انواع مشکلات پیدا کنید. این تفکر به‌خصوص در سیستم‌های مهندسی که خلاقیت و نوآوری به بالا بردن راندمان کار کمک می‌کند، تأثیر فراوان دارد و حالا می‌بینیم که شرکت‌های مطرح با مدیران جوان، حالا دیگر کم کم به این تفکر، توجه ویژه‌ای نشان می‌دهند تا محصولاتی بسازند که از همه نظر بتواند با نمونه‌های مشابه خود رقابت کند.
در این مقاله از وب سایت مجتمع آموزشی امیرکبیر در مورد این تفکر با شما صحبت کردیم و به نکاتی پرداختیم که به شما کمک می‌کند تا از آن برایِ حل مسائل مهندسی استفاده کنید.
به بیانِ خیلی ساده، فکر کردن برای حل مسئله به روش‌هایی گفته می‌شود که با استفاده از آنها می‌توانید کارهایی را که قبلاً با روش‌های سنتی انجام می‌داده‌اید، با روش‌های خلاقانه‌تری انجام دهید. همچنین این تفکر به شما کمک می‌کند تا راه‌حل‌‌هایی را هم برای مسائل و چالش‌های جدید مهندسی پیدا کنید.
تفکر حل مسئله از جمله موضوعاتی است که به‌خصوص در رشته‌های مهندسی کاربرد فراوان دارد. این نوع از تفکر به شما کمک می‌کند تا محصولاتی با خلاقیت بالا بسازید و از آن برای رسیدن به منافع بیشتر اقتصادی در کسب و کارتان استفاده کنید.
عدم آموزش کافی در این حوزه، نداشتن تجربه، عدم آگاهی مدیران با تفکر سنتی و همچنین عدم اعتماد به نفس کارشناسانی که می‌خواهند از این روش برای حل مسائل مهندسی استفاده کنند، از جمله مهمترین چالش‌های موجود بر سر راه فکر کردن برای حل مسئله است.
مجتمع آموزشی امیرکبیر با مجوز رسمی از سازمان فنی و حرفه ای از سال 93 به عنوان حلقه گمشده بین دانشگاه و صنعت آغاز به کار کرد. هدف این مجتمع آموزش “هرآنچه در دانشگاه تدریس نشده است” و ” هر آنچه در دانشگاه با کیفیت خوب آموزش داده نشده است” می باشد.
دیدگاهتان را بنویسید